Cửa thiền

Tôi biết đến thiền một cách tình cờ theo cách hiểu phổ quát, nhưng kỳ thực là triệu hạt tuyết rơi không có hạt nào rơi sai chỗ.

Trong số những người tôi hâm mộ và thường xuyên theo dõi trên blog, mạng xã hội thì Tiến sĩ Alan Phan, một doanh nhân Việt Kiều hồi hương là người khiến tôi biết đến thiền. Trong các bài viết của Tiến sĩ Alan Phan khi ông còn sống, tôi thấy đề cập khá nhiều đến thiền, những bài viết đó như những hạt giống gieo vào tiềm thức để rồi đến một ngày, cơ duyên chín muồi, tôi bắt đầu tò mò và thử tìm hiểu về thiền.

Ban đầu tôi chẳng hiểu thiền là gì, nhưng sự tò mò thôi thúc tôi nghiên cứu và chập chững thực hành. Trên con đường tìm tòi nghiên cứu, tôi bắt đầu biết tới các bậc thiền sư như thầy Thích Nhất Hạnh, Thích Minh Niệm, Thích Pháp Hòa… Qua mỗi bài giảng, mỗi video trên YouTube, tôi cố gắng thu lượm những điều không chỉ nằm trong phạm ngữ mà còn là cảm nhận, kết hợp với việc nghiên cứu kinh điển Phật giáo để chắt lọc cho mình hành trang cho hành trình thực hành thiền định.

Những bước đầu tiên trên con đường thực hành thiền quả thực không dễ dàng. Tư thế ngồi bán kiết già gần như đánh gục tôi ngay từ những buổi đầu. Nhưng rồi, giống như những nghệ sĩ guitar phải vượt qua những ngón tay đau rát mới chơi được bản nhạc đầu tiên, tôi kiên trì vượt qua cơn đau thể xác bằng sự quyết tâm trong hơn chục ngày đầu đau đớn ê ẩm sau mỗi buổi thực hành.

Vượt qua đau đớn thể chất, ải tiếp theo là sự chú tâm. Tôi chọn hơi thở làm điểm tựa, nhưng cứ vài nhịp thở, tâm trí lại trôi dạt, cứ mỗi lần tâm trí ra khỏi chỉ mục và lang thang khắp nơi tôi lại quay lại với hơi thở, mỗi buổi thiền là hàng chục lần cứ lặp đi lặp lại như vậy, và đúng là nhân gieo thì quả ắt sinh. Với sự kiên định rèn luyện sau khoảng hơn nửa tháng… sự lắng tâm đầu tiên cũng đã đến như một hệ quả tất yếu.

Trải nghiệm lần đầu khi tâm thực sự lắng đọng khiến tôi bàng hoàng. Lúc đó tôi đã ngoài 30 tuổi, nhưng cảm giác đó thực sự thư thái, an nhiên, sáng suốt – tôi cảm nhận được dòng năng lượng dồi dào và tinh khiết bất ngờ tuôn trào khắp châu thân.

Tôi trở nên háo hức, cố gắng thiền đều đặn, ép mình thực hành mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20–30 phút. Nhưng càng mong cầu, càng tìm kiếm sự an lạc, tôi lại càng xa rời nó. Những ngày tháng sau đó hiếm khi tôi có được trải nghiệm của định.

Nhưng may mắn là tôi biết… giật mình.

Giật mình thức tỉnh khỏi cơn mê tìm kiếm, giật mình vì kẹt vào chính trải nghiệm “an lạc”, và giật mình để nhận ra rằng lần đầu tiên tôi chạm vào định, là khi tôi không truy cầu, không có bất kỳ động cơ hay mục đích gì, nó đến vào lúc mà tôi hoàn toàn không có sự chuẩn bị hay chờ đợi nào.

Tôi bắt đầu lại với sự xả bỏ tất thảy những gì mình đã từng thấy biết, không còn kiến thức đã học, không còn tư duy nội suy, không ép mình, không mong đạt đến trạng thái nào, và ngay cả điều kiện hay vô điều kiện cũng không còn, mọi thứ chỉ còn lại như nó đang là, mọi thứ vẫn diễn ra, tôi vẫn ngồi đó và biết mọi thứ trong thực tại đang diễn ra nhưng không phản ứng, không phiền hà, không hứng khởi, không chế tác. Khi đó ngồi chỉ là ngồi, thở… chỉ là thở, không lo lắng điều gì sắp đến, không đắm chìm trong dữ kiện quá khứ, mọi thứ vẫn cứ biến động bao gồm cả tôi, nhưng khác ở chỗ tôi đã hiện diện một cách trọn vẹn, tràn đầy yêu thương mà không có điều kiện.

Tôi nhận ra rằng “nếu tôi mong giây phút tiếp theo an lạc, trong khi ngay bây giờ tôi không an lạc thì chẳng khác gì thả hòn đá xuống ao ngồi chờ đá nổi, hay đổ dầu vào nước rồi mong dầu chìm.”

Thiền không phải là để đạt được gì. Thiền là để trở về với chính khoảnh khắc này, hiện diện và ý thức về hiện diện một cách trọn vẹn và tỉnh thức. Lý thuyết là vậy nhưng thực hành cần chất liệu của chuyên chú sâu sắc và kiên định xả bỏ mọi định kiến đã được thiết lập trước đó, không dễ chút nào cả. Bạn hãy thử tưởng tượng hàng chục năm bạn tích lũy kiến thức qua học hỏi và trải nghiệm, những thứ đó chưa biết đúng sai thế nào nhưng giờ bạn phải gói gém lại để bỏ đi, quả thực không hề dễ, nó giống như đức tin của bạn bị đạp đổ vậy.

Cứ như vậy, tôi thực tập mà không còn cố chấp. Tâm trí dần trở nên quang đãng hơn, nhẹ nhõm hơn. Trong những khoảnh khắc tĩnh lặng đó, tôi bắt đầu quán xét mọi sự vật và hiện tượng quanh mình để tháo gỡ những khúc mắc về thế giới quan.

Có lúc, tôi quán chiếu về bản thân để hiểu chính mình. Có khi, tôi lại dành những giây phút ấy để hướng về những lời cầu nguyện tốt đẹp cho vạn hữu trong thế giới.

Và rồi thiền không còn là “một việc phải làm hay cần làm”, mà đã trờ thành hơi thở diễn ra một cách tự nhiên ở khắp mọi nơi, không cần phải gắng sức.

Cửa thiền… với tôi, không phải là nơi xa xôi, nó không nằm ở cuối con đường của hành trình thiền, mà đó là nơi lòng từ bi thăng hoa, là không gian mà tình yêu vô điều kiện cùng lòng bao dung nảy nở. Cửa thiền luôn mở rộng ngay cả khi bạn không thiền hoặc không biết đến thiền, cửa thiền đã mở ngay khi bạn mở cánh cửa của tình yêu vô điều kiện, của lòng bao dung, từ bi và trắc ẩn.