Cá điện giảm đau cổ đại

Từ hơn 4.000 năm trước, qua các văn bản Ai Cập cổ đại được ghi trên giấy cói đã cho thấy dấu tích của việc người Ai Cập cổ đại đã biết sử dụng cá điện sông Nile (Nile catfish) để điều trị các chứng đau nhức. Họ nhận thấy khi đặt cá điện lên vùng đau, dòng điện tự nhiên do cá phát ra khiến khu vực đó tê liệt, giảm đau rõ rệt. Hình ảnh cá điện còn xuất hiện trên các bức phù điêu thời vua Narmer, minh chứng cho việc ứng dụng cá điện trong y học của nền văn minh Ai Cập.

Ở thời Hy Lạp cổ đại, Hippocrates (460–370 TCN) – cha đẻ của y học phương Tây – cùng các thầy thuốc cùng thời đã quan sát và ứng dụng cá đuối điện (Narce, Torpedo fish) để giảm đau cho bệnh nhân. Hippocrates ghi nhận hiện tượng tê liệt khi tiếp xúc với cá đuối điện và sử dụng nó như một “thiết bị điện sinh học sống” để điều trị đau khớp gối và đau cột sống cổ (vùng cổ vai gáy ngày nay):

“Hippocrates đã sử dụng cá đuối điện như một thiết bị trị liệu hiệu quả cho các trường hợp đau khớp gối và cột sống cổ.”
— Mediterranean Journal of Rheumatology, 2016

Sau Hippocrates, các thầy thuốc như Scribonius Largus, Galen tiếp tục ứng dụng cá đuối điện để điều trị đau đầu, đau khớp, đau thần kinh. Scribonius Largus còn ghi chép chi tiết về việc đặt cá đuối điện lên vùng đau cho đến khi cảm giác tê xuất hiện, giúp giảm đau hiệu quả (Wikipedia: Electric ray).

Những bệnh lý như đau cổ vai gáy, thoái hóa đốt sống cổ, đau khớp vốn đã được con người quan tâm và tìm cách giảm nhẹ từ thời cổ đại. Nếu như người Ai Cập và Hy Lạp cổ đại dùng cá điện tự nhiên để giảm đau, thì y học hiện đại đã phát triển nhiều phương pháp điện trị liệu dựa trên nguyên lý tương tự: dùng dòng điện tác động vào vùng tổn thương để giảm đau, phục hồi chức năng. Trong đó phải kể đến phát hiện của Lugi Galvani về điện động vật thông qua qua thí nghiệm chân ếch nổi tiếng của ông đã mở đường cho điện trị liệu phát triển sau này.

TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) là một trong những phương pháp điện trị liệu phổ biến nhất, sử dụng dòng điện xung tần số thấp (dưới 100 Hz) để kích thích thần kinh ngoại biên, giúp giảm đau. Tuy nhiên, TENS thường gây cảm giác châm chích như kiến cắn khó chịu trên da, hiệu quả giảm đau tốt với nguyên lý ngăn gửi tín hiệu đau từ vùng tổn thương lên não nhưng ít thấm sâu tác động vào các mô cơ, khớp do đặc tính chỉ kích xuyên da. Một số bệnh nhân nhạy cảm có thể cảm thấy khó chịu hoặc không đáp ứng tốt với phương pháp này

Nguồn: (PMC: Systematic review of TENS vs. IFC).

EMS (Electrical Muscle Stimulation) cũng sử dụng dòng điện thấp tần, nhưng chủ yếu để kích thích cơ, tạo ra các cơn co cơ nhằm phục hồi sức mạnh cơ bắp. Tuy nhiên, EMS có thể gây ra các cơn co cơ không mong muốn hoặc mỏi cơ khi sử dụng ở tần số cao, đồng thời khả năng tác động sâu đến các nhóm cơ lớn hoặc vùng tổn thương sâu còn hạn chế

Nguồn:  (PubMed: Central and peripheral fatigue after electrostimulation-induced resistance exercise).

Khắc phục những hạn chế trên, điện xung trung tần (Interferential Current Therapy – IFC) đã trở thành giải pháp điện trị liệu hiện đại và hiệu quả nhất hiện nay cho các bệnh lý đau cổ vai gáy, thoái hóa đốt sống cổ, đau khớp.

Khác với TENS và EMS, IFC sử dụng dòng điện xung trung tần (1.000–10.000 Hz) có khả năng đi xuyên qua da với trở kháng thấp, thấm sâu vào mô cơ và khớp mà không gây cảm giác đau rát, châm chích hay co cơ không mong muốn. Nhờ hiệu ứng giao thoa giữa hai dòng điện trung tần, IFC tạo ra tác động chọn lọc và hiệu quả tại vùng tổn thương, giúp giảm đau nhanh, giãn cơ, tăng tuần hoàn máu giúp cung cấp nhiều dinh dưỡng hơn tới khu vực bị tổn thương từ đó thúc đẩy quá trình tự sửa chữa của cơ thể diễn ra nhanh hơn và rút ngắn thời gian phục hồi chức năng so với các phương pháp khác.

Nhiều nghiên cứu lâm sàng quốc tế đã chứng minh IFC giúp giảm đau, cải thiện vận động và giảm nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau ở bệnh nhân đau cổ vai gáy, đau lưng, thoái hóa khớp vượt trội so với TENS và EMS. IFC cũng ít gây khó chịu, phù hợp với nhiều đối tượng, người có da nhạy cảm hoặc bệnh nhân cần điều trị lâu dài.

Nguồn: (PubMed: Analgesic Effects of Interferential Current Therapy: A Narrative Review).

Từ cá điện sông Nile của người Ai Cập cổ đại, cá đuối điện của Hippocrates và các thầy thuốc Hy Lạp, cho đến những máy điện trị liệu hiện đại, con người vẫn không ngừng tìm kiếm và hoàn thiện các phương pháp giảm đau dựa trên điện sinh học. Đó là minh chứng cho sức sáng tạo và khả năng học hỏi từ tự nhiên của nhân loại.

Ngày nay, khi đối mặt với sự mất cân bằng dẫn đến các bệnh lý đau cổ vai gáy, thoái hóa đốt sống cổ, đau khớp, chúng ta không chỉ có thuốc men, phẫu thuật mà còn có thể cân nhắc các liệu pháp điện trị liệu trung tần – một thành tựu mang dấu ấn của hàng ngàn năm lịch sử y học được kế thừa như một giải pháp hữu hiệu trong việc chữa lành hiện đại.