Đau cổ vai gáy dưới lăng kính của Hippocrates

Hippocrates (khoảng 460-370 TCN) là vị thầy thuốc vĩ đại của Hy Lạp cổ đại, người đầu tiên tách y học khỏi những yếu tố thần bí và đặt nó trên nền tảng khoa học, lý trí. Ông cho rằng mọi bệnh tật đều có nguyên nhân tự nhiên và có thể lý giải được thông qua quan sát, phân tích và thực nghiệm⁽¹⁾. Các tác phẩm của Hippocrates nhấn mạnh vai trò của chế độ ăn uống, vận động, nghỉ ngơi và môi trường sống đối với sức khỏe, đồng thời đề cao việc ghi chép, theo dõi triệu chứng để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.

Trong bộ trước tác Hippocrates (Hippocratic Corpus), nhiều mô tả chi tiết về các bệnh lý liên quan đến cột sống, khớp, bao gồm cả đau cổ vai gáy đã được ghi nhận. Ông là người đầu tiên nhấn mạnh vai trò của cột sống đối với sức khỏe tổng thể và cho rằng sự mất cân bằng, tổn thương hoặc sai lệch ở vùng này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau.

Hippocrates đã phát triển các kỹ thuật nắn chỉnh, kéo giãn, phục hồi chức năng cột sống – những tiền thân của vật lý trị liệu và nắn chỉnh xương hiện đại. Ông còn mô tả các thiết bị như “thang Hippocrates”, “ghế Hippocrates” để hỗ trợ điều trị các bệnh lý về cột sống và khớp. Những phương pháp này cho thấy Hippocrates đã nhận thức sâu sắc về mối liên hệ giữa tư thế, vận động và các cơn đau cổ vai gáy.⁽²⁾

Hippocrates chủ trương chữa lành tự nhiên, ưu tiên các biện pháp không dùng thuốc trước khi can thiệp sâu hơn. Một số phương pháp giảm đau mà ông áp dụng gồm:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý, vận động nhẹ nhàng.

• Tắm nước ấm, xoa bóp, kéo giãn vùng cổ vai gáy để giảm đau và tăng lưu thông khí huyết.

• Sử dụng các thiết bị kéo giãn, nắn chỉnh cột sống để phục hồi cấu trúc và chức năng vùng cổ vai gáy.

• Ghi nhận sự khác biệt giữa các cá thể, nhấn mạnh vai trò của yếu tố tâm thần, cảm xúc trong cảm nhận đau và hồi phục.

• Ngoài ra, từ các nguồn lịch sử uy tín, ông còn sử dụng cá đuối điện (Narce, Torpedo fish) như một phương pháp hỗ trợ điều trị đau, đặc biệt ở khớp gối và cột sống cổ (vùng cổ vai gáy theo ngôn ngữ ngày nay)

Một trong những phương pháp giảm đau đặc biệt được ghi nhận trong các văn bản cổ đại là việc sử dụng cá đuối điện (Electric Ray, Torpedo fish). Khi đặt cá đuối điện lên vùng đau, dòng điện sinh học của cá sẽ gây tê tạm thời, giúp giảm đau hiệu quả. Các tài liệu lịch sử xác nhận Hippocrates và các thầy thuốc Hy Lạp cổ đại đã sử dụng phương pháp này để điều trị đau ở khớp, cột sống (đau cổ vai gáy theo thuật ngữ hiện đại), thậm chí cả đau đầu và đau thần kinh⁽³⁾.

Phương pháp này được xem là tiền thân của liệu pháp kích thích điện hiện đại, cho thấy sự sáng tạo và thực nghiệm dũng cảm của các thầy thuốc thời đó.

“Bộ trước tác Hippocrates là tập hợp khoảng 60 tác phẩm về chẩn đoán, sinh lý học, điều trị và quy tắc ứng xử của bác sĩ, trong đó có nhiều mô tả về các bệnh lý cột sống, khớp và các phương pháp chữa lành tự nhiên, trong đó sử dụng cá đuối điện để điều trị đau cũng được ghi chép trong các văn bản này một cách khá chi tiết.”

Sử dụng cá điện để sốc điện giảm đau thậm chí còn xuất hiện từ thời Ai Cập cổ đại, trước thời Hippocrates khoảng 2500 năm. Các văn bản Ai Cập cổ đại trên giấy cói ghi lại việc sử dụng cá điện để giảm đau cách đây 4700 năm từ một loài cá trê có nguồn gốc từ sông Nile (Malapterurus electricus).

Ngoài các văn bản cổ đại, có nhiều tác phẩm tranh tường điêu khắc cũng cho thấy các dấu vết về cá điện được người Ai Cập cổ đại phát hiện và sử dụng từ rất sớm, trong đó một bức bích họa khắc vào khoảng năm 2750 TCN được tìm thấy trên lăng mộ của kiến ​​trúc sư Ti ở Saqqara, Ai Cập mô tả về loài cá trê sông Nile như một minh chứng về việc phát hiện và ứng dụng cá điện từ sớm trong nền văn minh Ai Cập.

Hippocrates yêu cầu thầy thuốc phải quan sát kỹ triệu chứng, ghi chép chi tiết về vị trí, mức độ, thời gian và diễn biến của cơn đau, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Các quan sát và đánh giá của ông từ xa xưa đã đưa ra khái niệm quan trọng về tư thế, lối sống, và mất cân bằng thể dịch (mặc dù có nhiều tranh cãi xung quanh khái niệm mất cân bằng thể dịch của ông) là nguyên nhân cho các bệnh đau khớp, cột sống và đau cổ vai gáy vẫn còn nguyên giá trị cho y học hiện đại.

Những quan sát, ghi chép và phương pháp điều trị của Hippocrates về đau cổ vai gáy không chỉ đặt nền móng cho y học phương Tây mà còn truyền cảm hứng cho các phương pháp chữa lành tự nhiên, toàn diện ngày nay. Từ các kỹ thuật nắn chỉnh, kéo giãn, phục hồi chức năng cột sống đến sử dụng những cú sốc điện từ cá đuối như một công cụ hỗ trợ giảm đau, ông đã mở ra cả một nghành vật lý trị liệu cho nền văn minh lần này.

Việc kết hợp giữa khoa học, thực nghiệm, đạo đức sống và sự tôn trọng quá trình tự chữa lành của cơ thể là bài học bất hủ mà Hippocrates để lại cho hậu thế để làm nền tảng cho chữa lành dấn thân.